Skip to main content
15. nóvember 2021

Nýtt málþroskapróf tekið í notkun á degi íslenskrar tungu

Nýtt málþroskapróf tekið í notkun á degi íslenskrar tungu - á vefsíðu Háskóla Íslands

Nýtt málþroskapróf fyrir börn á aldrinum 4-6 ára verður formlega tekið í gagnið á morgun, á degi íslenskrar tungu, á hátíðlegri athöfn í boði Heyrnar- og talmeinastöðvar Íslands. Prófið er afrakstur margra ára rannsóknarvinnu vísindamanna við Háskóla Íslands í samstarfi við talmeinafræðinga annars staðar í samfélaginu.

Málþroskaprófið ber heitið Málfærni eldri leikskólabarna (MELB). Því er ætlað að meta málþroska barna á aldrinum 4-6 ára svo unnt sé að greina hvaða börn eru með málþroskaröskun og þurfa á meðferð talmeinafræðings að halda. Eingöngu talmeinafræðingar geta lagt prófið fyrir og unnið úr niðurstöðum þess. 

Ákveðið var að ráðast í gerð þess þar sem eldri málþroskapróf, sem talmeinafræðingar nota, eru komin til ára sinna auk þess sem þau eru þýdd og staðfærð og byggjast ekki á íslenskum máltökurannsóknum. Að þróun prófsins standa þau Þóra Másdóttir, lektor í talmeinafræði við Háskóla Íslands, Jóhanna T. Einarsdóttir, prófessor í sömu grein, Ingibjörg Símonardóttir talmeinafræðingur og Sigurgrímur Skúlason, próffræðingur og aðjunkt við Sálfræðideild.

Þróun prófsins hófst árið 2012 og fyrsta forprófunin fór fram 2014. Í kjölfarið fylgdu tvær forprófanir en þeirri síðustu lauk 2019. Að forprófunum komu m.a. nemendur í talmeinafræði við Háskóla Íslands. Stöðlun prófsins fór fram á árunum 2019-2021 en þá var prófið lagt fyrir hátt í 900 börn víðs vegar um landið. Þess var gætt í hvívetna að prófið uppfyllti þær próffræðilegar kröfur sem gerðar eru til greiningarprófa af þessu tagi.

„Talmeinafræðingar munu nýta prófið til að greina börn sem foreldrar og leikskólakennarar hafa áhyggjur af að séu á eftir í málþroska. Hægt er að staðfesta grun um frávik með áreiðanlegu matstæki og veita barninu viðeigandi íhlutun,” segir Þóra um prófið og bætir við að það muni auðvelda markmiðasetningu fyrir meðferð sem hefur það að markmiði að efla málþroska viðkomandi barns.

Málþroski mismunandi eftir svæðum á landinu

Aðspurðar segja þær Þóra og Jóhanna ýmislegt hafa komið á óvart við vinnslu prófsins, þar á meðal hversu góða þekkingu börnin höfðu á íslensku máli. „Við þurftum í tvígang að bæta við þungum prófatriðum til að greina betur á milli yngsta og elsta aldurshópsins,“ segir Þóra.

Mikið hefur verið rætt um vaxandi áhrif enskunnar í íslensku samfélagi, ekki síst hjá yngri kynslóðum, en Jóhanna segir að í prófununum hafi lítið borið á henni. „Af um það bil 16.000 möguleikum þá notuðu börnin ensku í um það bil 10 tilvikum,“ bendir hún á.

Þá sýndu prófanirnar að enginn munur er á málþekkingu kynjanna, það er stelpur eru ekki með betri málþroska en drengir á þessum aldri. „Hins vegar er mikill breytileiki innan hópsins og margt bendir til þess að málþroski þeirra sé mismunandi eftir svæðum, bæði innan höfuðborgarsvæðisins og einnig út á landi,“ segir Jóhanna.
 

Kápa prófsins